Op zoek naar Mayaruïnes in de jungle

Heel vroeg gaat de wekker af. Om me heen is het nog pikkedonker, maar stil is het niet. Kikkers laten zich in groten getale horen. Heel even blijf ik liggen en luister naar het kikkerkoor voor ik mijn bed uit stap. Vandaag gaan we naar twee oude Mayaruïnes: Yaxchilán en Bonampak. Als we onze kamer uitlopen is het nog steeds donker buiten. We lopen richting het reisbureau waar we worden opgehaald, maar er is nog niemand. Langzaam wordt het om ons heen lichter. Even later komt er iemand aangelopen, ze blijkt ook Nederlands te zijn en gaat ook met ons mee naar de twee Mayaruïnes. Ook de minibus komt inmiddels aangereden dus kunnen we op weg. Eamon zoekt voorin een plekje en ik kruip met de Nederlandse Wandrina op de achterbank. We kletsen erop los, ze is ook reislustig en heeft veel van de wereld gezien. Het is altijd weer leuk om reisverhalen uit te wisselen.

Mayasteden Yaxchilan & Bonampak
Op weg door een groene wereld

Ondertussen heeft de chauffeur heeft het gaspedaal gevonden en rijden we met flinke vaart over de weg. Dat betekent hobbelen op de achterbank en heen en weer geslingerd worden in de bochten. Uit het raam zie ik een groene wereld voorbijkomen. Het is een heuvelachtig landschap met veel bomen waar ik hier en daar een glimp van een huis opvang. Na een uurtje stoppen we ergens en kunnen we ontbijten. In het restaurant staat een klein en simpel buffet voor ons klaar.

Dan is het nog een paar uurtjes rijden voor we bij de rivier Usumacinta worden afgezet, net op de grens met Guatemala. We staan aan de voet van de Lacandon jungle. Vanaf hier gaan we met een boot verder. Er ligt al een kleine, overdekte boot met bonte kleuren op ons te wachten. De rivier is erg breed en de oevers zijn aan beide kanten dichtbegroeid met jungle. Aan de ene kant ligt Mexico en de andere kant Guatemala. Na een boottocht van 45 minuten komen we aan bij de eerste Mayastad: Yaxchilán. Ooit was dit een machtige Mayastad met meer dan 100 gebouwen verborgen in de jungle.

Mayasteden Yaxchilan & Bonampak
Over de Usumacinta rivier

Ik stap uit de boot en volg een pad door de jungle. Terwijl de rest van de groep rechtdoor gaat, nemen Eamon en ik het pad dat naar de kleine Acropolis omhoog loopt. Het is een klim van nog geen vijf minuten. Brulapen laten zich horen en ik kijk om me heen, maar de brulapen weten zich goed schuil te houden tussen de bladeren en de takken. Uiteindelijk spot ik er twee hoog in de bomen. Even verderop komen we uit bij een tempel die helemaal begroeid is met planten en gras. Ik klim de smalle traptreden op naar de restanten van wat ooit een indrukwekkend gebouw moet zijn geweest. Hier en daar zijn er nog wat ramen in de muren te zien of restanten van kamers te onderscheiden. Het leuke is dat we ook een aantal reliëfs tegenkomen waar nog een vage rode of gele gloed op te zien is. Het schrift en de wijze van afbeelden is zo anders dan we in Egypte of Azië hebben gezien.

Mayasteden Yaxchilan & Bonampak
Dwalen langs de oude ruïnes

Er heerst een rust hier op de heuvel, we zijn mijlenver van de bewoonde wereld met als enige gezelschap een aantal brulapen hoog in de bomen. Op sommige plekken kunnen we tussen de bomen doorkijken en zo over de toppen van de jungle kijken. In het zonnetje lopen we door en langs de verschillende gebouwen. Het is niet te zeggen waar de gebouwen voor gediend hebben. Van sommigen is niet veel meer over dan wat begroeide muren. Het heeft iets mysterieus om met het dichtbegroeide groen om ons heen langs de vervallen gebouwen te lopen met alleen het geluid van de brulapen en insecten op de achtergrond. We bekijken elke hoek en elke steen en mijn fantasie draait overuren. Hoe zou dit er eeuwen geleden hebben uitgezien? Het liefst duik ik dan in de boeken om alles te weten te komen over deze plek, de gebouwen en de mensen die hier ooit hebben geleefd.

Yaxchilán was het domein van de Jaguar dynastie. Een van de grootste heersers van deze stad was koning Shield Jaguar II en later zijn zoon Bird Jaguar IV. Maar ook de vrouwen hebben hun stempel achter gelaten. Zo zijn er ook afbeeldingen van Lady Eveningstar en Lady Xoc, de vrouwen van Shield Jaguar II, te vinden. Dit is bijzonder, aangezien er in weinig andere Mayasteden vrouwen zijn afgebeeld.

Mayasteden Yaxchilan & Bonampak
De Gran Plaza

Via hetzelfde pad gaan we weer naar beneden en volgen het smalle pad dieper de jungle in. Voor ons doemen de contouren van een trappenpiramide op. De planten die op de stenen groeien, zorgen voor een uitstekende camouflage. Eamon vindt een smalle doorgang met erachter donkere gangen. We halen onze zaklampen tevoorschijn en gaan op onderzoek uit in El Labyrintho. Het is inderdaad een klein doolhof van donkere gangen en kamers. We voelen ons net een stel schatzoekers die een verlaten tempel in de jungle ontdekt hebben. Alleen vinden we geen verborgen schatten, maar spinnen en vleermuizen. Eamon vindt het geweldig om door de gangen te struinen, de Indiana Jones in hem komt naar boven. We gaan dan ook pas verder als hij elke hoek gezien heeft.

Achter deze tempel komen we uit op een grote open plek: de Gran Plaza, het hart van Yaxchilán. Verpreid over het veld zijn gebouwen en bomen. Hier en daar staan grote stèles met reliëf erop. Een aantal gebouwen hebben nog daken, waar op een aantal vormen in steen zijn afgebeeld. Zo vind ik op een gebouw een kleine vierkante nis met een uitgehakt hoofd.

Het is ook gedaan met de rust, we zijn niet meer de enige en moeten de tempel met andere mensen delen. Er is ruimte genoeg, maar er een eeuwenoude tempel helemaal voor je zelf hebben midden in de jungle, heeft toch iets magisch. We lopen langzaam langs de met mos en planten bedekte gebouwen. In sommige deuropeningen vinden we nog meer reliëf. Af en toe moet ik even naar boven kijken als ik door een deuropening loop om de reliëfs daar te kunnen bewonderen. Een aantal gebouwen kunnen we ook van binnen bekijken, waar we hier en daar ook nog restanten van afbeeldingen op de muren vinden. Zo is er in Structure 21 een stele met Lady Eveningstar, de vrouw van Shield Jaguar II, erop. Op de muur erachter zie ik nog de restanten van andere bijzondere figuren met nog sporen van kleuren. Ook is er een groot veld wat dienstdeed als speelveld voor het bekende balspel van de Maya’s: Juego de Pelota.

We klimmen een hele steile trap op naar het bekendste gebouw van Yaxchilán; Structure 33. Eerst zien we niets dan jungle maar dan komt langzaam er een gebouw in zicht. Het is een mooi gebouw met een bijzonder dak. Aan de bovenkant zie ik tientallen kleine ramen en daaronder een brede strook met afbeeldingen in reliëf. Op het dak spot ik iets wat wel eens een figuur geweest zou kunnen zijn. Aan de onderkant van het gebouw ligt een lange stele met afbeeldingen in reliëf. Het is een bijzonder gebouw. In het gebouw vinden we een beeld zonder hoofd. Het hoofd zien we een stukje verderop in een nis liggen. We lopen een rondje om het gebouw heen voor we de steile, lange trap weer naar beneden nemen.

Mayasteden Yaxchilan & Bonampak
Een gebouw uit de tijd van Bird Jaguar IV

Het is geweldig om hier rond te lopen, midden in een jungle op zoek naar restanten van vervlogen Mayatijden. Er is zoveel te zien, overal vind je wel afbeeldingen en het is een hele kunst om te zien wat er afgebeeld wordt. Het is fascinerend en indrukwekkend tegelijk. De geluiden van de jungle overheersen de geluiden van toeristen. De tijd vliegt om en voor we het weten, moeten we weer richting de boot lopen. Eamon maakt nog wel een tussenstop en duikt het labyrint nog een keer in.

Met de boot varen we weer terug. De zon verstopt zich achter de wolken en onderweg krijgen we een kleine regenbui op ons hoofd. Gelukkig zitten we redelijk droog onder de overkapping. In het restaurant schuiven we aan voor de lunch. Tempels ontdekken in de jungle maakt hongerig. Na de lunch gaan we op weg naar de tweede Mayastad: Bonampak. De bus rijdt eens stukje terug voor we op een parkeerplaats stoppen. Hier moeten we in een andere minibus overstappen. In rap tempo vliegen we door de jungle, het lijkt wel een achtbaan, zo snel als het busje over de weg scheurt. Gelukkig komen we heelhuids aan bij de ingang.

Mayasteden Yaxchilan & Bonampak
De acropolis van Bonampak

De acropolis van Bonampak is in verschillende lagen tegen een heuvel gebouwd en is vele malen kleiner dan Yaxchilán. Het is een enorme brede trap met hier en daar wat gebouwen erop. Door de regen zijn de smalle treden glibberig geworden, dus lopen we voorzichtig naar boven. De treden zijn ook niet bepaald breed, dus je moet goed kijken waar je je voeten neer zet.

In een van de gebouwen vinden we nog ontzettend mooie afbeeldingen. In voornamelijk groene, blauwe en rode tinten vertelt dit een stukje van het leven van de mensen van toen. Zo wordt er afgebeeld hoe de koning Chan Muán zijn zoon aanwijst als troonopvolger of hoe de krijgers een nabijgelegen dorp overvallen. Ook wordt het aderlatingsritueel van de Maya’s afgebeeld. Deze afbeeldingen hebben korte metten gemaakt met het idee dat de Maya’s een vredelievend volk waren.

Naast de afbeeldingen in de gebouwen staan er ook nog een aantal stèles met de heerser Chan Muán II erop. Op stele 1 is hij zittend op zijn troon afgebeeld en op stele 2 staat hij samen met zijn twee, veel kleinere, vrouwen. Hoewel Bonampak maar klein is en minder indrukwekkend oogt dan Yaxchilán is het toch erg boeiend om te zien. Het is geen plek om op ontdekkingstocht te gaan, niets van Bonampak ligt verscholen in de jungle. Maar de tegen de heuvel gebouwde acropolis is lust voor het oog en de omvang is imponerend. Het levert een bijzondere aanblik op; het is net een trap naar de hoogste toppen van de jungle.

Als we deze tempel ook van onder tot boven bekeken hebben, is het tijd om terug te gaan. In snelle vaart brengt het minibusje ons terug naar de bus. Op de terugweg worden we getrakteerd op een prachtig gekleurde zonsondergang. De lucht kleurt in vele tinten rood, oranje en geel. Een waardige afsluiter voor deze dag met pracht en praal uit lang vervlogen tijden.

Yaxchilán en Bonampak, Mexico
November 2007

Leave a Reply

Your email address will not be published.